Taalkundige Leonie Cornips (Meertens Instituut en Universiteit Maastricht) wil snappen hoe iedere soort op zijn eigen manier communiceert. Daarvoor bezoekt ze zelf haar onderzoekssubjecten – koeien – in hun natuurlijke habitat: de stal. Hoe interacteren de koeien daar met mensen?
“Iedere boerderij ziet er anders uit. De boeren verschillen ook in hun management. Geen kudde en geen koe is hetzelfde. Al die eigenschappen van de omgeving bepalen de mogelijkheden voor interactie.” Door naar al die omstandigheden te kijken, ontdekte Cornips dat koeien een vaste melodie produceren wanneer iemand de stal binnenloopt – maar alleen in stallen met muren, waar weinig verschillende mensen komen. Die loei is een groet, een gespreksopener. In een open stal, waar koeien en wisselende bezoekers in en uit lopen, ontstaat zo’n interactie niet. Net als een telefoongesprek andere eigenschappen heeft dan een zoom-vergadering, bepaalt de omgeving hoe het gesprek eruitziet.”
Gedragsbioloog Bas Rodenburg wil in zijn onderzoek dieren zélf vragen wat ze van hun leefomgeving vinden. “De laatste jaren ligt de focus steeds meer op de emotionele toestand van dieren. Is die positief of negatief, hoe opgewonden is het dier? We kijken dan naar allerlei dingen bij elkaar: gedrag, maar ook lichaamshouding, de positie van de oren, de staart, de gezichtsuitdrukking. Bij varkens en honden kun je daar veel aan zien. Als je een hond bijvoorbeeld een voorwerp laat zien waar ‘ie een positieve associatie mee heeft, hoe verandert zijn mimiek dan?”
Een bredere blik op interactie, die fijn is voor dieren, wie kan daar nou tegen zijn? Toch roept de nieuwe taalwetenschap die Cornips voorstaat veel vragen op, en soms zelfs regelrechte woede. Daar kreeg ook Marieke Schouwstra mee te maken, onderzoekster aan de Universiteit van Amsterdam en deskundige op het gebied van taalevolutie. “Ik heb veel experimenten gedaan met gebaren die horende mensen gebruiken als ze geen gesproken taal mogen gebruiken. Ik ben daarin geïnteresseerd, omdat ik wil weten: als je alle regels afneemt, wat gebeurt er dan? Meerdere taalkundigen werden boos op me: ‘Dat is geen taal!’
Lees het hele stuk op de site van Kennislink, inclusief wat-zegt-de-koetest!
