Stop met doelloos nakijken van werk van leerlingen

Maart 2022. Kippenvel op de Charles Dickensschool in een achterstandswijk in Londen. Je ziet en voelt aan alles dat dit een topschool en een topteam is. Het vakmanschap, de lessen, de werksfeer, de rust en bovenal de sterk betrokken leerlingen. Twee expertleraren leiden ons rond en presenteren met de schoolleider hun school. Ze vertelden dat ze niet altijd zo goed waren, dat ze de afgelopen jaren sterk gegroeid zijn. En dat met name inzichten en ondersteuning uit wetenschappelijke hoek ze zo ver heeft gebracht. Vakmanschap van leraren ondersteund door wetenschap, oftewel ‘evidence informed werken’, heeft ze veel gebracht.

Maar hoe begint een school met ‘evidence informed’ werken? Het antwoord van het team van de Charles Dickens school was verbluffend eenvoudig: “Dankzij de wetenschap stopten we met een tijdrovende, maar zinloze activiteit, namelijk het eindeloos nakijken van al het schoolwerk van de leerlingen. Door de vrijgekomen uren ontstond er ruimte voor inhoud, vakmanschap en professionalisering.”

Voilà, het ID voor 2023! Stop met doelloos nakijken van werk van leerlingen. Bedenk dat dit niet altijd hoeft. En organiseer alternatieven voor wat er wel nodig is. Maar kan dat dan echt? En onder welke voorwaarden?

Voor een leraar is een belangrijk doel van nakijken het monitoren, oftewel het in de gaten houden of leerlingen de lesstof hebben begrepen en beheersen. Het monitoren leert je welke leerlingen de lesstof nog onvoldoende beheersen en op welke onderdelen extra instructie, herhaling of versnelling nodig is. Monitoren helpt je als leraar. Nu is alleen het nakijken van werk van leerlingen een tijdrovende en omslachtige manier om dit te doen. Er bestaan efficiëntere en effectievere alternatieven die je tijdens of na de les kunt toepassen, zoals het stellen van vragen, het gebruik van wisbordjes of een quiz. Bijkomend voordeel van deze alternatieven is dat je als leraar ziet of de leerlingen de lesstof begrepen hebben. Hierdoor kun je er in de les al op reageren, bijvoorbeeld door iets nog een keer uit te leggen.

Een tweede doel van het nakijken is het geven van feedback aan leerlingen. Deze feedback is voor leerlingen belangrijk en bevordert hun leren en ontwikkelen. De wijze waarop leerlingen deze feedback krijgen, maakt erg uit voor de effectiviteit. Het simpel meegeven van wat je wel en niet goed hebt gedaan, is geen effectieve feedback. Leerlingen gaan niet automatisch beter presteren als ze weten dat ze opdracht 3 wel, maar opdracht 4 niet goed hebben gedaan. Cijfers geven is ook geen effectieve feedback, dit helpt de leerlingen ook niet verder. Sterker nog, onderzoek laat zien dat cijfers geven afleidt van inhoudelijke feedback en contraproductief werkt. Leerlingen zijn het meest gebaat bij inhoudelijke feedback.

Alternatieven voor nakijken zijn ook het verkennen waard. Er bestaan efficiëntere en effectievere alternatieven dan een leraar die zich door een stapel nakijkwerk worstelt. Een veelgebruikt alternatief is het aanleren van het nakijken van het eigen werk, of dat van een medeleerling. Hier leren leerlingen ook meer van dan van het retour krijgen van het eigen, door de leraar gecorrigeerde, werk.

Op de Charles Dickensschool hebben deze wetenschappelijke inzichten leraren veel tijd bespaard. De leraren sluiten hun dagen niet meer af met energieslurpend, tijdrovend en overbodig nakijkwerk. Voor het monitoren en het geven van gerichte feedback hebben ze alternatieven gevonden. Deze blijken leuker en vaak ook effectiever dan het traditionele nakijkwerk. De tijd die ze hiermee besparen steken ze in het versterken van hun vakmanschap, door zich inhoudelijk te verdiepen, samen te werken, te lezen of gewoon te lummelen. Wat een goed idee, het ideale ID voor 2023.