Landbouw en leefomgeving staan op gespannen voet met elkaar. Er zijn problemen met stikstof, natuur, waterkwaliteit, klimaat en leefbaarheid. Met alleen technische innovaties lossen we deze problemen niet op. Een ruimtelijke herinrichting van het platteland is nodig voor een betere balans tussen landbouw en leefomgeving, ook om boeren perspectief te bieden.
Het huidige, hoogproductieve landbouwsysteem in Nederland koerst op een (te) smal welvaartsperspectief, waarin de verhoging van het bruto binnenlands product centraal staat. De economische baten van dit model overschrijden inmiddels ruimschoots de ecologische en sociale kosten. Er is sprake van scheefgroei tussen de landbouw als economische activiteit en de sociale en fysieke leefomgeving waarbinnen die activiteit plaatsvindt en haar legitimiteit moet organiseren. De stikstofcrisis is daarvan slechts het zoveelste bewijs. Volgens Janssen moet gewerkt worden aan een systeem waarin de bijdrage van de landbouw aan economie en samenleving wordt beoordeeld, beprijsd en beloond op haar bijdrage aan de brede welvaart. Zodat er – letterlijk – ruimte komt voor andere waarden, dan enkel economische. Dat kan alleen als landbouw en leefomgeving weer worden geïntegreerd.
Actieve grondpolitiek
In zijn oratie bepleit Janssen de noodzaak van het anders waarderen van agrarische grond, om de verweving van landbouw met bijvoorbeeld natuur en water mogelijk te maken. De overheid zal aan actieve grondpolitiek moeten doen om boeren die groen willen doen te ondersteunen. Daarnaast is samenwerking tussen boeren en andere grondeigenaren noodzakelijk om tot een betere afstemming tussen landbouw en leefomgeving te komen. Dat vraagt om een overheid die gemeenschappelijk initiatief stimuleert en beloont. Ten slotte kunnen we volgens Janssen leren van het verleden. Historische systemen, zoals watermolenlandschappen en vloeiweides, kunnen helpen in de zoektocht naar een landbouw die beter is afgestemd op de natuur en een steeds grilliger klimaat. Inzicht in het verleden zorgt tevens voor identiteit en bredere betrokkenheid bij de ruimtelijke reorganisatie van het platteland.
Lees het hele bericht op de site van Tilburg University.
