Teken, bloedzuigende motten en giftige slangen: deze dieren zijn heel nuttig als je hart- en vaatziekten bestudeert. Dat doet Ingrid Dijkgraaf bij het Cardiovascular Research Institute Maastricht (CARIM): ze onderzoekt de stoffen die deze dieren maken. Hierbij richt ze zich op het zichtbaar maken van plaque in slagaders. Ze is benoemd tot hoogleraar biomimetische chemie en sprak op 22 maart 2024 haar inaugurele rede uit met de titel “Chemische innovatie door biologische inspiratie”.
“Plaque in de aderen is eigenlijk een soort ontsteking, dus daar zijn allerlei ontstekingseiwitten bij betrokken”, legt ze uit. “We maakten deze na door aminozuren als een soort Lego-blokken aan elkaar te koppelen. Het was alleen moeilijk om deze eiwitten zichtbaar te maken, omdat ze van nature ook in je lichaam voorkomen. Dat was dus niet zo optimaal voor dit onderzoek.” Samen met haar collega Pieter van de Vijver dook ze de literatuur in. “We vonden dat teken, de bloedzuigende parasieten, eiwitten maken die ontstekingseiwitten kunnen uitschakelen”, zegt ze. “Dat zijn dus heel andere eiwitten die niet in je eigen lichaam voorkomen. We maakten deze eiwitten na en onderzochten hoe we ze konden gebruiken in het zichtbaar maken van plaque.”
“We onderzoeken nu hoe teken met hun eigen stoffen die ontstekingseiwitten uitschakelen, maar ook hoe ze de bloedstolling stoppen. Tekeneiwitten binden zich aan bloedplaatjes om ervoor te zorgen dat het bloed niet stolt wanneer ze iemand bijten. Dan worden de bloedplaatjes en de bloedeiwitten afgeremd. Een teek kan dagen blijven zitten zonder dat je een ontsteking krijgt. Bij de ziekte van Lyme ontstaat er wel een kring, maar de bijtplek zelf wordt niet rood en jeukt niet. Er zitten dus interessante stoffen in zo’n teek, waar we heel veel van kunnen leren.
Lees het hele verhaal op de site van de Universiteit Maastricht.
