In zijn Dies lezing aan de Universiteit Maastricht legt Ioan Fazey uit hoe universiteiten zich radicaal moeten transformeren om bij te dragen aan de aanpak van de ongekende crisis waarmee de wereld wordt geconfronteerd. Hij spreekt over de angst voor het onvermijdelijke, belemmeringen voor verandering en de rol die universiteiten kunnen spelen.
“We zien het einde van de wereld zoals we die kennen, door de verstrekkende gevolgen van klimaatverandering, de groeiende ongelijkheid en staten die steeds meer moeite hebben om de zorg en ondersteuning te bieden die ze vroeger boden. De schaal en complexiteit van deze uitdagingen zijn ongekend, en de oorzaak ligt in de manier waarop de samenleving is georganiseerd.” Er zijn geen snelle oplossingen of kleine aanpassingen aan de status quo die deze crisis kunnen verhelpen.
Fazey onderscheidt drie soorten noodsituaties: manifeste, conceptuele en existentiële. De eerste is operationeel van aard en gaat over de concrete acties die nodig zijn om een specifiek doel te bereiken. De tweede heeft betrekking op denkwijzen en wereldbeelden, terwijl de derde zich uitstrekt tot ons besef van wie we zijn en waarom we bestaan. Met de oude orde die instort en een nieuwe die nog moet ontstaan, bevinden we ons in een periode van grote onzekerheid en existentiële twijfel.
“Universiteiten geven de voorkeur aan probleemanalyses boven het aanleren van manieren om daadwerkelijk iets te bereiken. We beschouwen wetenschap als goed wanneer het zijn onderwerp op een afstandelijke, onpartijdige manier benadert. Maar dat voorziet je niet van de vaardigheden of de mindset om verandering teweeg te brengen.”
“Het probleem,” erkent hij, “is dat niemand echt een mandaat heeft voor radicale transformatie, en dat is erg beangstigend. Traagheid en angst zorgen ervoor dat we bestaande structuren juist willen versterken.”
Lees het hele stuk op de site van de UM.
