Een systeemverschuiving – maar niet de verschuiving waar we op hoopten
Donald Trump is lange tijd weggezet als een klimaatontkenner. Maar als je een andere bril opzet, komt er een verontrustender verhaal naar voren: een waarin hij en andere machthebbers klimaatverandering al als onvermijdelijk hebben geaccepteerd en actief systemen aan het bouwen zijn om hun overleving en dominantie te garanderen. Ze voeren geen strijd om een klimaatcatastrofe te voorkomen; ze hebben een berekende strategie om te heersen in een wereld die erdoor is veranderd.
Men heeft ons doen geloven dat klimaatontkenning voortkomt uit onwetendheid, ideologie of een gebrek aan ‘inzicht in de wetenschap’. Maar wat als het helemaal geen ontkenning is? Wat als degenen van wie we aannemen dat ze blind zijn voor de realiteit van klimaatverandering, die verandering heel erg duidelijk zien – maar in plaats van deze te stoppen, zichzelf positioneren om hun eigen belangen te versterken en te profiteren van de gevolgen?
Twee verhalen die elkaar versterken
In bepaalde Republikeinse kringen worden orkanen, overstromingen en bosbranden niet alleen gezien als gevolgen van klimaatverandering maar ook als goddelijke vergelding – straffen voor een samenleving die is afgedwaald van ‘traditionele waarden’ door inclusiviteit, progressieve ideeën en gendergelijkheid te omarmen.
Deze retoriek is niet nieuw, maar in een tijdperk van versnellende klimaatcrisissen wordt ze steeds gevaarlijker. Door natuurrampen te framen binnen een moreel verhaal – waarbij een klimaatramp het bewijs wordt dat de samenleving de verkeerde kant op gaat – krijgt een autoritaire agenda een krachtige rechtvaardiging. Als rampen straffen zijn, dan is de oplossing niet systeemverandering of emissiereducties, maar de bestraffing van zondaars en het herstel van een ‘zuiverdere’ orde.
Dit verhaal hangt samen met een andere, meer cynische strategie: klimaatkapitalisme. Terwijl sommige Republikeinse leiders in het openbaar de klimaatwetenschap verwerpen, bereiden ze zich in stilte voor op een toekomst waarin klimaatverandering niet alleen echt is – maar ook lucratief.
Militarisering en de grondstoffenoorlogen van de klimaatcrisis
Klimaatverandering tast watervoorraden aan, put landbouwgrond uit en destabiliseert ecosystemen, wat leidt tot massale migratie en sociale onrust. Trumps uitgebreide militaire budget, zijn niet aflatende drang naar grensmuren en zijn retoriek over het verdedigen van Amerikaanse belangen zijn wellicht niet slechts vormen van reactionair beleid, maar een voorbereiding op een toekomst waarin grondstoffenoorlogen de norm worden.
Als hij klimaatverandering zou zien als een probleem dat moet worden opgelost, zou hij investeren in groene oplossingen. In plaats daarvan investeert hij in wapens en fortificaties.
Energiepolitiek: fossiele brandstoffen als machtsmiddel
Trump heeft consequent de olie- en gasindustrie verdedigd, steenkool gedereguleerd en beschermde gebieden opengesteld voor winning. Het is verleidelijk om dit af te doen als economisch opportunisme op de korte termijn – maar wat als ook dit strategischer is?
In een wereld waar energie steeds schaarser wordt, kan controle over de laatste grote fossiele brandstofreserves leiden tot ongeëvenaarde geopolitieke macht. Het in stand houden van de wereldwijde afhankelijkheid van fossiele brandstoffen gaat niet alleen om winst – het gaat om het veiligstellen van een nieuwe wereldorde waarin degenen die de energiestromen beheersen de voorwaarden voor alle anderen dicteren.
Terugtrekken uit klimaatovereenkomsten: Een strategie om wereldwijde stabiliteit te ondermijnen
Waarom trekt Trump zich terug uit het Akkoord van Parijs? De conventionele verklaring is dat Trump gewoon niet gelooft in klimaatverandering. Maar er is een andere, meer strategische lezing: internationale klimaatovereenkomsten zijn ontworpen om stabiliteit en eerlijkheid te bevorderen – waarden die rechtstreeks tegen zijn wereldbeeld ingaan.
Voor Trump is het ‘survival of the fittest’, een principe dat hij consequent heeft omarmd. Het verlaten van het Akkoord van Parijs is misschien geen afwijzing van de klimaatwetenschap, maar een berekende zet om te profiteren van wanorde. Door collectieve klimaatactie te ondermijnen, zorgt hij ervoor dat de Amerikaanse industriële dominantie en energiecontrole niet geremd worden door wereldwijde regelgeving.
Water: de nieuwe olie
Een van de duidelijkste tekenen dat klimaatverandering eerder als een kans dan als een crisis wordt gezien, is de steeds snellere privatisering van water. Over de hele wereld verwerven grote investeerders zoetwaterbronnen, terwijl in de VS het dereguleringsbeleid van Trump het makkelijker heeft gemaakt voor bedrijven om controle te krijgen over vitale waterbronnen.
Als er in de toekomst meer droogtes en wijdverspreide schaarste komen, wat is dan de meest lucratieve business? Niet het voorkomen van de crisis – maar het veranderen van water in een luxegoed.
De architecturale vorm: enclaves voor de rijken
Aan de andere kant van de wereld verrijst The Line, een hyperfuturistisch megaproject in Saoedi-Arabië, op de markt gebracht als een visie op een duurzame, hightech toekomst. Een stad zonder auto’s, gevoed door AI-systemen, met een eigen voedsel- en watervoorziening – ontworpen om zelfvoorzienend te zijn en bestand tegen bedreigingen van buitenaf.
Maar onder de strakke façade van innovatie en slimme stadsplanning gaat een bekender verhaal schuil: de architectuur van het nieuwe feodalisme van het klimaatkapitalisme.
Wat is The Line echt?
The Line is een lange, smalle barrière die door de woestijn loopt en is ontworpen om een selecte elite onderdak te bieden terwijl de buitenwereld steeds onherbergzamer wordt. Het belooft een zelfvoorzienende enclave waar degenen met de juiste middelen zich kunnen beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering, zelfs als de meerderheid te maken krijgt met waterschaarste, voedselcrises en extreem weer.
Het is geen toeval dat miljardairs bunkers bouwen in Nieuw-Zeeland, dat er exclusieve woonprojecten ontstaan in klimaatveilige zones en dat megaprojecten zoals The Line wijdverspreide speculatie aanwakkeren. Dit zijn niet alleen architectonische experimenten, het zijn doelbewuste blauwdrukken voor toekomstige hiërarchieën. In een wereld waar hulpbronnen slinken, zullen slechts een paar uitverkorenen toegang hebben tot veiligheid, schone lucht en water. Vanuit dit perspectief gaat het niet alleen om ‘America First’ – het gaat om ‘Rich First’, een logica die de binnenlandse strategieën van Trump naadloos weerspiegelt.
Naar een nieuw klimaatfeodalisme
Het is een gevaarlijke combinatie: een economische elite die klimaatverandering behandelt als een strategische, zakelijke kans en een religieus geïnspireerde politieke beweging die rampen eerder ziet als een goddelijke straf dan als crises die collectieve oplossingen vereisen. Gezien door deze lens, ontkennen Trump en zijn bondgenoten de klimaatverandering niet – ze hebben deze al geaccepteerd. Ze hebben er gewoon voor gekozen om een ander spel te spelen.
- Dit betekent dat geen enkele hoeveelheid wetenschappelijk bewijs hun beleid zal veranderen.
- Dit betekent dat oproepen tot ‘duurzame ontwikkeling’ aan dovemansoren gericht zijn, omdat de heersende klasse die ontwikkeling ziet als een zero-sum-competitie, een nulsomspel, waarbij de winnaar alles pakt.
- Dit betekent dat de klimaatstrijd niet gaat om rechtvaardigheid en solidariteit – omdat de machthebbers zich al voorbereiden op een wereld waarin rechtvaardigheid irrelevant is.
Dit is een systeemverschuiving – maar niet een waar we op gehoopt hadden. De echte vraag is niet meer hoe we de machthebbers kunnen overtuigen om te handelen, maar hoe we onszelf kunnen organiseren om een toekomst op te bouwen zonder systemen die gebouwd zijn op dominantie en uitsluiting. Hoe ziet een wereld eruit waarin klimaatverandering niet wordt getemperd, maar te gelde wordt gemaakt? En hoe lang kunnen we tolereren dat een toekomst wordt ontworpen voor enkelen terwijl de meerderheid achterblijft?
De klimaatcrisis is niet alleen een strijd om grondstoffen, het is een strijd om de toekomst zelf.
De vraag is niet langer of we de klimaatverandering kunnen stoppen, maar wie er mag overleven en op welke voorwaarden. Zullen we een toekomst accepteren die gemaakt is voor de weinigen, waar rijken veiligheid kopen terwijl de rest aan zijn lot wordt overgelaten? Of kunnen we nog steeds de macht opeisen om een wereld vorm te geven die veerkracht belangrijker vindt dan dominantie, en samenwerking belangrijker dan controle?
De tijd om te kiezen glijdt weg. Maar de toekomst is nog niet geschreven.
(Dit is een vertaling uit het Engels. Lees hier het origineel.)
