Op 14 april 2025 hield het NWO een debat over wetenschap en populisme. ‘Het draagvlak van de wetenschap brokkelt af’, klonk er.
Wat je vooral niet moet doen, zegt emeritus-hoogleraar bestuurskunde Mark Bovens al vroeg in het debat, is kiezers wegzetten als populisten. Zo van: je deugt niet als je op Trump of Wilders hebt gestemd. ‘Als je de helft van de samenleving wegzet, krijg je dat uiteindelijk terug’, waarschuwt hij. Die werkende klasse is waar het volgens Mark Bovens om draait. ‘Maar 14 procent van de kiezers heeft een academische graad. Twee derde is praktisch geschoold. Dat zijn de belastingbetalers. Die geven ons een license to operate. Omdat alles in Amerika tien jaar eerder gebeurt dan in Nederland, hebben wij nu mooi de tijd om na te denken: zijn we bezig met legitieme zorgen van de samenleving of meer met onze eigen vragen?’
Volgens Marcel Levi, hoogleraar geneeskunde en voorzitter van onderzoeksfinancier NWO zien veel mensen wetenschappers vooral als betuttelende betweters. Dat is onzin – veel wetenschappers proberen bij de feiten te blijven en geven liever helemaal geen politiek advies op basis van hun onderzoek. Maar dat ziet lang niet iedereen zo, betoogt Levi.
Robbert Dijkgraaf: ‘Na de Tweede Wereldoorlog werd de wetenschap uit publieke middelen gefinancierd. In ruil daarvoor zouden wetenschappers de maatschappij beter maken, economische groei genereren en jonge mensen een kans geven.’ Dat ging volgens hem lange tijd goed, maar nu niet meer: ‘Dat sociale contract is aan vernieuwing toe.’
Lees het verslag op de site van Vox, het onafhankelijk magazine van de Radboud universiteit, of bij DUB, van de Universiteit Utrecht.
