Locatie en de buren zijn óók belangrijk voor kankercellen

Locatie, locatie. Makelaars zullen u vast wel eens verteld hebben dat de locatie van een huis belangrijk is voor de waarde. Een vergelijkbaar huis in een afbraakbuurt is minder waard dan wanneer het gelegen is in een villabuurt. Daarbij wordt uw woongenot mede bepaald door de buren en de sociale relaties die er mee kunnen worden aangeknoopt.

Voor kankercellen blijkt dat ook zo te zijn. Kwaadaardige tumoren bestaan niet alleen uit kankercellen maar bevatten ook ‘normale’ weefselcellen. Als voorbeeld: kwaadaardige hersentumoren, glioblastomen genoemd, bevatten naast kankercellen ook bloedvatcellen, zenuwcellen (neuronen), astrocyten, gliacellen en immuuncellen. Onderzoek heeft aangetoond dat de plaats en omgeving van kankercellen belangrijk is voor hun agressieve gedrag en voor het verkrijgen van resistentie voor  therapie (1). Daarbij kunnen kankercellen het gedrag van normale weefselcellen zodanig beïnvloeden dat deze gaan meewerken aan hun kwaadaardige groei en verspreiding, waaronder het onderdrukken van het immuunsysteem – waardoor kankercellen niet worden opgeruimd. Dit wordt veroorzaakt doordat kankercellen cel-celcontacten maken met ‘normale’ cellen, en door de uitscheiding van factoren door zowel ‘normale’ cellen en kankercellen, die vervolgens elkaars gedrag beïnvloeden. De locatie van de tumor in een weefsel maar ook van tumoren in andere weefsels zal dus ook andere interacties mogelijk maken.

Recent onderzoek heeft aangetoond dat glioblastoomcellen directe celverbindingen kunnen aangaan met neuronen en astrocyten in de hersenen van patiënten (2-4). Deze verbindingen bestaan uit lange, smalle uitstulpingen van de celmembraan, tumormicrotubes genoemd, waardoor de cellen informatie uitwisselen en er een onderling verbonden netwerk van cellen wordt gevormd welke bijdraagt aan tumorgroei en resistentie voor therapie. Door neurale synaptische interacties kunnen zelfs elektrische signalen worden doorgegeven, wat een intrigerend beeld geeft van de manier waarop hersentumorcellen in verbinding staan met de normale cellen in het brein. Verder bleek dat invasieve cellen tijdelijk minder verbindingen aangaan om zodoende de verspreiding van kankercellen te vergemakkelijken.

Het sterke, invasieve gedrag van glioblastoomcellen maakt volledige chirurgische verwijdering van deze hersentumor onmogelijk. De resistentie voor chemo- en radiotherapie van overgebleven kankercellen zorgt er verder voor dat de prognose van patiënten met hersentumoren in het algemeen erg slecht is. Nieuwe therapieën die bij andere tumoren effectief zijn, bleken tot dusver niet succesvol bij glioblastomen. Het beter begrijpen van de moleculaire mechanismen betrokken bij het vormen en verbreken van de verbindingen in het glioblastoom-hersencelnetwerk zou kunnen leiden tot het ontdekken van nieuwe aangrijpingspunten voor betere therapie.

Referenties:

1. Leire Bejarano; Marta J.C. Jordāo; Johanna A. Joyce. Therapeutic Targeting of the Tumor Microenvironment. Cancer Discovery 11 (4): 933–959 (2021). DOI:10.1158/2159-8290.CD-20-1808.
2. Varun Venkatesh et al. Electrical and synaptic integration of glioma into neural circuits. Nature 573, 539–545 (2019). DOI: 10.1038/s41586-019-1563-y.
3. Joseph JV et al. TGF-β promotes microtube formation in glioblastoma through thrombospondin 1. Neuro Oncology 24(4):541-553 (2022). DOI: 10.1093/neuonc/noab212.
4. Varun Venkataramani et al. Glioblastoma hijacks neuronal mechanisms for brain invasion, Cell 185 (16): 2899-2917 (2022). DOI: 10.1016/j.cell.2022.06.054.

Liu, K., Cui, JJ., Zhan, Y. et al. Reprogramming the tumor microenvironment by genome editing for precision cancer therapy. Mol Cancer 21, 98 (2022). https://doi.org/10.1186/s12943-022-01561-5