Europa zet met regulering rem op innovatie
Terwijl de Verenigde Staten en China zich razendsnel ontwikkelen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI), lijkt Europa zichzelf buitenspel te zetten door strenge regels die innovatie afremmen. Heeft Europa met zijn regelgeving de rem op innovatie en ondernemerschap gezet?
Volgens het Stanford AI Index Report 2024 zijn de investeringen in AI in de Verenigde Staten elf keer (!) zo hoog als in de Europese Unie. Mario Draghi onderkent in zijn recente rapport over het Europese concurrentievermogen ook dat Europa de digitale kansen niet heeft benut en pleit voor meer investeringen in fundamenteel onderzoek, innovatie en onderwijs.
Draghi vermeldt dat voor meer dan 60% van de Europese bedrijven regelgeving een belangrijk obstakel vormt bij investeringen. Het effect is dat alleen grote ondernemingen, die vaak niet in Europa gevestigd zijn, de middelen hebben om aan de regelgeving te voldoen. Europa kent al veel regelgeving en voegt bovendien nieuwe regulering in een hoger tempo toe dan vergelijkbare economieën. Het gevolg is dat innovatieve technologiebedrijven ervoor kiezen de Europese markt aan zich voorbij te laten gaan. Recent hebben bedrijven als Meta, Apple en Open AI hun nieuwste AI-modellen niet of met vertraging in de EU gelanceerd vanwege de complexe wetgeving.
Voor de duidelijkheid, ik onderschrijf de noodzaak van regelgeving om de toepassing van AI in goede banen te leiden. Ook de doelstellingen van de GDPR (in Nederland AVG) en de AI Act om privacy en veiligheid te waarborgen betwist ik niet. Maar eenvoudige oplossingen kunnen in complexe systemen tot ongewenste en onbedoelde problemen leiden.
Ook de Europese mededingingswetgeving is hier een voorbeeld van. Het doel is consumenten te beschermen door monopolies te voorkomen. Digitale markten met platformbusinessmodellen kennen echter natuurlijke monopolies door een combinatie van netwerkeffecten en schaalvoordelen. Big Tech wordt gedomineerd door bedrijven uit de Verenigde Staten en China. Europese data worden voornamelijk door Amerikaanse ondernemingen verzameld en beheerd.
Regulering is te vaak een visie op wat we niet willen. We hebben een visie nodig op wat we wel willen. Als Europa een rol van betekenis wil spelen in de wereldeconomie, is meer nodig dan wetgeving die vooral buitenlandse bedrijven raakt. Dan moet Europa ook zelf technologie ontwikkelen en bedrijven hebben die deze technologie in de markt zetten.
Dit vereist aanpassing van de regelgeving aan de digitale realiteit en een open dialoog tussen beleidsmakers, industrie en samenleving. We hebben een radicale koerswijziging nodig om een Europese markt te creëren waarin innovatie floreert zonder afbreuk te doen aan ethiek.