Iedere leerling en docent een persoonlijke AI-assistent?

Iedere leerling en docent een persoonlijke AI-assistent. Hulp, advies en feedback 24/7 beschikbaar in het onderwijs. In het onderwijs wordt er op dit moment hard gewerkt met en aan allerlei AI-tools, vaak in de vorm van chatbots. Een aantal voorbeelden: tools die het werk van leerlingen automatisch nakijken, chatbots die leerlingen van feedback voorzien, tools die docenten helpen bij de lesvoorbereiding door lesmateriaal en toetsen te generen passend bij de leerdoelen. De mogelijkheden zijn eindeloos.

De potentie en mogelijke voordelen zijn groot. Het zou de werkdruk die in het onderwijs al tijden te hoog is kunnen verlagen. Hoewel ik graag onderwijs verzorg, is nakijken van het werk  van mijn studenten ook niet één van mijn favoriete bezigheden. Het kan ervoor zorgen dat leerlingen meer tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen leren. Zoals verwoord door een leerling: ik werk graag ’s avonds laat, maar als ik vastloop dan is op dat moment de docent niet beschikbaar voor hulp en feedback. Een chatbot is dit wel. Bij het maken van toetsen kan het verzinnen van nieuwe opdrachten en vragen passend bij de leerdoelen best een uitdaging zijn, zeker als het gaat om een herkansing. Hoe handig is het dat een chatbot je dan op de goede weg kan helpen.

Er kleven echter ook vele risico’s aan het gebruik van AI en zeker aan het gebruik van AI in het onderwijs. Het is niet voor niets dat in de nieuwe Europese AI-wetgeving onderwijs wordt aangeduid als een hoog risico gebied. Voorbeelden van risico’s die vaak genoemd worden betreffen de bias die in de data zitten die gebruikt worden in AI; data uit het verleden die je levenslang achtervolgen; leerlingen die niet meer zelf nadenken maar alles aan een AI-tool vragen; AI die het werk voor leerlingen maakt; minder autonomie voor de docent; en de implicaties die het mogelijk heeft voor de relatie tussen de docent en de leerling.

Hoe gaan we nu gebruik maken van de voordelen en de risico’s vermijden? Een deel van de oplossing zit in het opleiden en scholen van docenten en leerlingen in het gebruik van AI. In onze samenleving is AI-geletterdheid, de competenties de nodig zijn om AI op een verantwoorde en doordachte manier wel (of niet) in te zetten, cruciaal geworden. Daarom zijn we nu aan het onderzoeken uit welke indicatoren AI-geletterdheid  voor docenten en leerlingen precies bestaat, hierbij onderscheid makend tussen de verschillende sectoren (VO, MBO, HO, WO) en disciplines (bv. gezondheid, onderwijs, techniek).

En als we het dan hebben over iedere leerling en docent een persoonlijke AI-assistent: hoe mooi zou het zijn als deze AI-assistent dan ook helpt bij het ontwikkelen van AI-geletterdheid. Dat je als gebruiker bijvoorbeeld prompts krijgt als: ‘Het is goed om deze output nog eens te verifiëren door bijvoorbeeld een expert te raadplegen’ of ‘Wees je ervan bewust dat deze output voornamelijk is gegenereerd op basis van data afkomstig van Westerse blanke mannen’. En voor leerlingen misschien ook nog: ‘Denk eerst zelf nog even goed na over het antwoord op deze vraag of zoek het antwoord op in dit boek’.

Kortom, een persoonlijke AI-assistent voor iedereen, maar alleen als dit gecombineerd wordt met (het werken aan) AI-geletterdheid!