Met ChatGPT en DALL.E kunnen we eindelijk de Toren van Babel afbouwen
“Heel de aarde had één taal en eendere woorden…En zij zeiden: Kom, laten wij voor ons een stad bouwen, en een toren waarvan de top in de hemel reikt… Toen daalde de HEERE neer om de stad en de toren te zien die de mensenkinderen aan het bouwen waren, en de HEERE zei: Zie, zij vormen één volk en hebben allen één taal. Dit is het begin van wat zij gaan doen, en nu zal niets van wat zij zich voornemen te doen, voor hen onmogelijk zijn. Kom, laten Wij neerdalen en laten Wij hun taal daar verwarren, zodat zij geen van allen elkaars taal zullen begrijpen. Zo verspreidde de HEERE hen vandaar over heel de aarde, en zij hielden op met het bouwen van de stad.” (Genesis 11, herziene Statenbijbel).
Het oudtestamentische verhaal van de Toren van Babel telt minder dan 10 regels maar heeft nog steeds een enorme invloed. Google Scholar komt tot bijna 30.000 verwijzingen sinds 2000, en dat is ongetwijfeld een topje van de ijsberg. De Toren van Babel verwijst dan ook op beeldende wijze naar de spraakverwarring die ‘de mensenkinderen’ bijna sinds het ontstaan van de menselijke soort teistert. En het zou hoogmoed zijn om te denken dat men ongestraft met één tong zal kunnen spreken en in één lingua franca tot consensus kan komen.
In de wetenschap wringt het probleem van meertaligheid nog het meest omdat wetenschappelijke voortgang afhankelijk is van samenwerking en debat tussen onderzoekers uit de meest uiteenlopende talige gemeenschappen. Wetenschappelijk onderzoek is een globale activiteit maar de keuze voor één specifieke taal om in woord en geschrift met elkaar te debatteren zet een groot deel van de wetenschappers als ‘non-native speakers’ van de Engelse taal op achterstand. De keuze voor het Engels als primaire taal voor wetenschappelijke uitwisseling en debat in plaats van het Duits, Nederlands of Latijns is meer bepaald door dominantie op militair-politiek-economisch vlak dan de uitkomst van rationele discussie. De toekomst ziet er somber uit als we straks het Engels moeten inwisselen voor de meest gesproken taal ter wereld, het Mandarijn met zijn duizenden karakters.
Gelukkig is er met OpenAI’s ChatGPT nu een radicale oplossing voor meertaligheid, juist ook in de wetenschap waarin het niet zozeer gaat om elegante stijl maar om coherente en transparante weergave van proces en bevindingen van onderzoek. We kunnen binnenkort in onze moerstaal wetenschappelijke artikelen en boeken schrijven die bij publicatie door de lezers direct in hun eigen taal omgezet worden. Nog een kleine stap verder en we kunnen ook in het wetenschappelijk onderwijs en op conferenties simultane vertalingen van elke taal gebruiken en beluisteren via een ingenieus gehoorapparaatje met ingebouwde vertaalmachine in combinatie met een slimme bril met ‘heads-up display’. De combinatie van een geavanceerde iPod en een Google Glass zal ons bevrijden van ons gruizige steenkolenengels en van de irritante hubris van onze Engelstalige collega’s. ‘Niets van wat wij ons voornemen zal onmogelijk zijn’. We kunnen dan eindelijk de Toren van Babel in al zijn glorie herstellen en afbouwen, zoals DALL.E (13 oktober 2024, via ChatGPT 4.o) hier laat zien, geïnspireerd door Pieter Bruegel de Oude (https://www.boijmans.nl/collectie/verdieping/bruegels-toren-van-babel):
