Van geraaskal tot plagiaat
Mijn vak is theoretische astrofysica. Gegeven een kosmisch verschijnsel, wil ik antwoord op de vraag: “Wat zit daar achter?” of scherper: “Hoe werkt het?” Zo’n zoektocht draait om het verzinnen en formuleren van een veronderstelling, een hypothese, die vervolgens wordt getoetst aan waarnemingen en experimenten. Daar bakt AI helemaal niets van. Je kunt AI een miljard foto’s van zonsondergangen voeren, maar toch zal AI nooit ofte nimmer op het idee komen dat Aristarchos van Samos al in 350 v.Chr had: die zonsondergang, dat lijkt maar zo! We zitten op een draaiende bol!
Intussen kan AI uit een geroofde tera-berg data ongetwijfeld een prijswinnende nepfoto van een zonsondergang destilleren. Nou, en? AI werkt met bestaand materiaal, en kan dus niets baanbrekends voortbrengen. Aan het ene uiterste levert AI geraaskal, aan het andere uiterste plagiaat. De stamppot van AI wordt voor een nieuw gerecht aangezien door mensen die niet kunnen koken.
AI software wordt getraind op wat er is. Een veronderstelling formuleert wat er niet is, en wat zelfs onmogelijk kan lijken (het heliocentrisch zonnestelsel volgens Aristarchos). AI bevat een onafzienbare stapel kennis, maar geen snipper begrip. In ons brein is het andersom.
De hypothese is de grondslag van alle begrip. Hoe het menselijk brein die bedenkt, en hoe het überhaupt kan, is vooralsnog een mysterie. Maar het staat vast dat AI het nog niet kan, zelfs niet nabootsen. Het is onzin om te zeggen dat “AI ons brein overstijgt”, totdat een verder ontwikkeld AI-systeem wel zulke diepe veronderstellingen kan doen.
Of dat moment ooit komt is onzeker, maar het is niet uitgesloten. Immers, de mens is een machine, dus het is denkbaar dat een of ander supersysteem ooit sneller en beter hypotheses zal formuleren dan wij. ‘Ooit’ zou heel lang kunnen zijn, maar misschien blijkt het wel kort. Dan wordt AI pas echt gevaarlijk, en wel catastrofaal: een soort culturele kernbom.
Tot dusver zit het grootste gevaar niet in AI als zodanig, maar – zoals gewoonlijk – in de mens. Producenten zijn uit op profijt en macht (wij de winst, jullie de gebakken peren). Consumenten zijn uit op gemak en ‘cheap kicks’. Ik heb terzake geen illusies, in een wereld waarin influencers en andere goeroes honderden malen meer verdienen en invloed hebben dan mensen die echt ergens verstand van hebben.
Nieuwe medicijnen worden jarenlang getest voordat ze eventueel op de markt mogen komen. Het verbijstert mij dat AI botweg op de mensheid wordt losgelaten door de rijkste en machtigste bedrijven ter wereld, zonder dat hen ook maar iets in de weg wordt gelegd.