Wat gaat kunstmatige intelligentie (AI) betekenen?
ChatGPT is rond de jaarwisseling van 2022-2023 ingeslagen als een bom. Een machine die zomaar terugpraat in goede, volledige zinnen was nog niet eerder vertoond. Mijn eerste ‘ontmoeting’ met ChatGPT voelde net zo aan als mijn eerste trans-Atlantische e-mail met een wetenschapper in Amerika. Een absoluut memorabel wow-momentje. Sinds die jaarwisseling heerst er een hype rond AI.
In mijn eigen eerste probeersels kreeg ik soms hele domme dingen terug, die ChatGPT op een hele verstandige manier kon vertellen. Dat druiste in tegen mijn gevoel. Hoe kan iemand die zo goed spreekt zo dom zijn? Als mens was ik gewend dat domheid gepaard gaat met een lage kwaliteit van taal. En dus moet een hoge kwaliteit van taal wel op hoge intelligentie wijzen. Niet dus. Verklaart dit wellicht de hoge verwachtingen van de mensheid ten aanzien van deze taalmodellen?
Op hypes volgt teleurstelling. En pas als het stof daarvan is neergedaald, zullen we beter begrijpen wat de waarde van de AI-hype is. De teleurstelling rond AI moet nog komen, maar wat daarna komt…? Als ik mag speculeren, dan denk ik aan een verbetering van human-computer interfaces omdat de grote taalmodellen (Engels: large language models, LLM) juist in taal excelleren. Computers die terugpraten kenden we in de jaren ‘70 en ‘80 al in de sciencefiction, en nu zien we dat in rap tempo werkelijkheid worden. Deze LLM’s leren op de manier van neurale netwerken en juist daarin investeren de grote IT-bedrijven nu miljarden. Wat mogen we daarvan verwachten?
Op de korte termijn ben ik sceptisch, omdat marketeers de AI hebben omarmd en elk verkoopbaar item plotseling met AI is verrijkt. Dat doet mij denken aan wasmiddelenreclame. Op lange termijn ben ik een stuk milder gestemd, omdat AI wel degelijk mooie mogelijkheden biedt. En tegelijk baart het mij zorgen vanwege een aantal fundamentele vragen: hoe lang duurt het voordat er kunstmatig zelfbewustzijn ontstaat in computers? Hoe lang nog voordat we moeten erkennen dat computers creatief kunnen zijn? Hoe lang duurt het nog voordat we tegen grenzen aanlopen? Hoe lang kunnen we de angst voor vooruitgang nog als irrationeel afdoen? Wil je daar bij zijn als het eenmaal te laat is? De jaarwisseling van 2022-2023 heeft mij wel wakker geschud dat zulke momenten dichterbij komen. Maar tegelijk geloof ik dat je zulke vooruitgang niet kunt stoppen. Wél kunnen we proberen om de mensheid aan te zetten tot beter denkwerk.
AI heeft in elk geval voldoende groeipotentie. Over de softwarekant van die groeipotentie horen we veel, maar ook aan de hardwarekant zijn nog mogelijkheden. Op dit moment wordt de hardware voor LLM’s nog tweedimensionaal afgebeeld op plakken silicium. Dat gaat weliswaar hard, met allerlei grafische processoren en dedicated chips, maar het blijft tweedimensionaal. Terwijl een neuraal netwerk eigenlijk vraagt om driedimensionale communicatie tussen neuronen (wat in de hersenen heel gebruikelijk is). Wanneer je de neuronen in drie dimensies kunt laten communiceren (bijvoorbeeld met optische communicatie), heb je veel minder hardware (en dus veel minder energie) nodig voor hetzelfde effect. Of je zou de aantallen neuronen met meerdere ordes van grootte kunnen laten groeien. Voor mij betekent dit dat AI nog veel groeipotentie heeft.