Welke mens(elijk)heid helpt AI?

Helemaal in lijn met de jaarlijkse vraag, verblijf ik momenteel in de stad die revolutionaire technologie en Artificial Intelligence (AI) ademt. Ik ben in San Francisco, vlak boven Silicon Valley. De eens futuristische, zelfrijdende auto’s, die in mijn bachelor filosofie nog onderwerp waren van ethische dilemma’s – tegen wie botst de auto als hij moet kiezen en wie is er verantwoordelijk? – rijden hier al zonder bestuurder rond.

Dit is het epicentrum van de wereld waar een klein groepje (met name witte, mannelijke) miljardairs de richting van de technologische revolutie lijkt te bepalen. Van het proberen na te bootsen van het menselijke bewustzijn met AI tot ruimtevaart voor de kolonisatie van Mars, het is duidelijk dat het hier niet moeilijk is om de grond onder je voeten te voelen wegzakken.

De stad voelt futuristisch, gealiëneerd van de rest van de wereld en is doordrenkt met een sfeer van ongelimiteerde mogelijkheden. Inderdaad, de vraag ‘wat is er allemaal mogelijk?’ lijkt de vragen ‘wat willen we?’ en ‘wat is er ethisch?’ volledig aan de kant te hebben gezet als het gaat om de huidige technologische revolutie van AI.

Hoewel deze vragen in de politiek nog wel gesteld worden, beweegt de politiek helaas te langzaam om de technologische ontwikkelingen op tijd in weloverwogen, eerlijke banen te begeleiden. Daarnaast spelen kapitalistische bedrijfsbelangen een steeds grotere rol binnen de politiek – de vragen ‘wat willen we?’ en ‘wat is er ethisch?’ worden overschaduwd door de vraag ‘wat wil de bedrijfslobby?’

Het goede leven, oftewel wat willen we eigenlijk? En wie is de ‘we’ die dat bepaalt?

Denk eens een paar minuten voor jezelf na over wat je het meest waardeert in je leven. Waar besteed je het allerliefst je tijd aan?

De kans is groot kans dat je iets zegt in de trant van tijd doorbrengen met mijn geliefden, leren, creëren of muziek maken, of op een grasveldje liggen niks doen. Helpt AI jou momenteel om meer tijd te besteden aan wat je het meest waardeert in je leven?

Hoewel er absoluut toepassingen zijn van AI zijn die behulpzaam zijn – zo gebruik ik bijvoorbeeld ChatGPT wel eens voor het herschrijven en inkorten van mijn zinnen en gebruik ik AI-software om interviews te transcriberen en om ondertiteling te genereren bij video’s – zijn er ook veel toepassingen die dat niet per se zijn. Het lijkt leuk dat AI-teksten kan schrijven, schilderijen kan genereren, en muziek kan produceren, maar willen we wel dat AI onze creatieve activiteiten overneemt?

Waar is de technologie die me af en toe helpt met huishoudelijke taken, die me in rap tempo naar mijn familie honderden kilometers verderop brengt, of die ervoor zorgt dat er straks überhaupt nog (natuurlijke) grasveldjes zijn om op te liggen?

Hoe zou AI eruitzien als het vrouwen zijn die aan het roer staan van de technologische ontwikkelingen? Hoe zou een cacaoboer uit het globale Zuiden AI ontwikkelen? Hoe zou het zijn als het niet de witte mannelijke miljardairs waren die aan het roer stonden – mannen die zeer waarschijnlijk niet zelf afwassen en schoonmaken maar die wel privéjets hebben?

Waar is technologie en AI goed voor als het ons werk weliswaar sneller maakt, maar er niet voor zorgt dat we uiteindelijk minder gaan werken? We moeten ons afvragen wie de huidige technologische revolutie van AI leiden en wie daar profijt van hebben.

Ik ben niet tegen AI en ik denk ook niet dat dat zin zou hebben. AI is er al, ze zal blijven en ze zal zich verder ontwikkelen (in rap tempo). Waar ik wel tegen ben is de ondoordachtheid, ongeworteldheid en onrechtvaardigheid die met de huidige AI-ontwikkelingen gepaard gaan.

Waar zijn ‘we’ naar op zoek met AI? Wiens levens willen ‘we’ verbeteren met AI en technologie? En, de meest dubbelzinnige vraag, wiens mens(elijk)heid verliezen we in deze AI-revolutie?

Hoewel ik de huidige ontwikkelingen huiverend gadesla, heb ik de hoop nog niet verloren. De reden dat ik in San Francisco ben is voor een bijeenkomst van de normaalgesproken online Masterprogramma ‘Philosophy, Cosmology and Consciousness’ en voor een wetenschapsfilosofische conferentie genaamd ‘Renewal of Science’. Ook in het epicentrum van de mogelijk desastreuze technologische revolutie zijn er mensen en instituten die zich afvragen ‘Hoe kan het anders?’ Mijn hoop is dat dat kritische geluid gehoord wordt.