Alle kinderen een digitaal paspoort

Mijn ultieme droom is dat onze kinderen gebruik kunnen maken van sociale media, met op hun leeftijd toegesneden content en zonder risico’s op pesten, grooming en andere seksuele exploitatie. Dat ouders niet overmatig toezicht hoeven te houden, zodat kinderen ook veilig kunnen experimenteren. Dat kan als we alle kinderen een digitaal paspoort geven met een leeftijd-checker.

In de gewone wereld houden we jongeren buiten seksclubs, worden pornovideo’s en x-rated games niet verkocht of verhuurd aan kinderen en mogen ze niet naar binnen bij filmvoorstellingen die niet voor hun leeftijdscategorie zijn, ook niet als ze met hun ouders mee zijn die dit wel prima zouden vinden. We hebben een speciaal aanbod van films, games en tv-programma’s die vooraf zijn goedgekeurd voor de verschillende leeftijdscategorieën.

Ik weet niet waar we verkeerd zijn afgeslagen bij de online social media, maar dat we verkeerd zijn afgeslagen is duidelijk. Op sociale media hebben kinderen zonder noemenswaardige hindernissen toegang tot volstrekt ongeschikte en schadelijke content, wordt de aandacht van kinderen met verslavende technieken zolang mogelijk vastgehouden, en staan ze bloot aan pesten, grooming en seksuele exploitatie. Er zijn inmiddels stapels onderzoeken naar de gevolgen van sociale media voor jongeren: sociale media zijn desastreus voor de geestelijke gezondheid van onze kinderen.

Het meest opvallend is dat op 23 mei 2023, de Amerikaanse Surgeon General, de special advisor van President Biden, een publieke waarschuwing[1] heeft uitgegeven, waarin hij constateert dat er een ongekende geestelijke gezondheidscrisis waart onder de Amerikaanse jeugd, en dat het gebruik van sociale media door kinderen en tieners een diepgaand risico op schade aan hun geestelijke gezondheid en welzijn kan vormen. Het rapport laat zien hoe de huidige controles op toegang voor kinderen (age checks) niet werken en dat minimumleeftijdsvereisten gemakkelijk kunnen worden omzeild. Tegelijkertijd kondigde het Witte Huis[2] de oprichting aan van een Taskforce on Kids Online Health and Safety om de geestelijke gezondheid, veiligheid en privacy van jongeren online te beschermen. De factsheet van het Witte Huis bouwt voort op het advies van de Surgeon General en vat de feiten als volgt samen:

The United States is experiencing an unprecedented youth mental health crisis. [T]here is now undeniable evidence that social media and other online platforms have contributed to our youth mental health crisis. The number of children and adolescents with anxiety and depression has risen nearly 30% in recent years. Between 2011 and 2021, the number of teens and young adults with depression more than doubled. (…) Children are subject to the platforms’ excessive data collection, which they use to deliver sensational and harmful content and troves of paid advertising. And online platforms often use manipulative design techniques embedded in their products to promote addictive and compulsive use by young people to generate more revenue.

Inmiddels heeft online child safety de aandacht van toezichthouders wereldwijd en worden nieuwe gedragscodes[3] en wetsvoorstellen ingediend met specifieke bepalingen gericht op bescherming van kinderen.[4] Er zijn talloze aanbevelingen aan wetgevers voor het verbieden van online verslavende technieken[5] en toepassen van design dat seksuele exploitatie tracht te voorkomen.[6]

Uitgangspunt van deze wetsvoorstellen is het invoeren van age checks en vervolgens verificatie van ouderlijke toestemming (parental consent).

Maar sinds wanneer is het goed als een minderjarige toegang krijgt tot een platform met ongeschikte inhoud als je maar ouderlijke toestemming hebt? Ik vergelijk het maar even met de regels voor misleidende reclame. Als een reclame misleidend is, kun je dit niet legaal maken door er toestemming voor te vragen. Een kind mag niet in de bioscoop naar een 18+ film, ook als de ouders toestemming geven.

Veilige sociale media bereik je alleen als digitale aanbieders ook daadwerkelijk specifieke kanalen per leeftijdscategorie[7], en waterdichte age checks invoeren. En dan niet age checks die nog weer meer privacy-invasief zijn, zoals bijvoorbeeld apps die eisen dat je eerst een selfie maakt zodat met Artificial Intelligence de leeftijd kan worden geverifieerd.

Het gekke is dat dit wel degelijk mogelijk is. Het is mijn droom, maar geheel bereikbaar.

In de EU wordt gewerkt aan een digitale identiteit, die werkt op basis van attributen. In plaats van het doorgeven van al je gegevens aan de online dienstverlener, kan deze een bepaald kenmerken verifiëren. Bijvoorbeeld dat je een rijbewijs hebt (zodat je een auto kan huren). Maar ook dat je toegang mag hebben tot de site voor de betreffende leeftijdscategorie. Dit kan dus zonder je werkelijke identiteit bekend te maken of je specifieke leeftijd door te geven. Het enige attribuut dat wordt doorgegeven is de autorisatie voor apps van 4-6 jaar, van 6-8 jaar, etc.

Tot nu toe hebben kinderen niet automatisch een paspoort. Dat moeten ouders speciaal aanvragen. Maar wat als we nu wel eens aan alle kinderen een digitaal paspoort uitgeven met uitsluitend een age check attribuut. Als ik alle tijd en geld had, was die digitale age check er binnen no-time. Dat dwingt sociale media vanzelf om specifieke age appropriate apps te gaan bieden en dan komt mijn droom snel dichterbij.

[1] Office of the U.S. Surgeon General, ‘Advisory on Social Media and Youth Mental Health’ (23 May 2023), www.hhs.gov/surgeongeneral/priorities/youth-mental-health/social-media/index.html

[2] White House, ‘Fact Sheet: Biden-Harris Administration Announces Actions to Protect Youth Mental Health’, Safety & Privacy Online (23 May 2023), www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/05/23/fact-sheet-biden-harris-administration-announces-actions-to-protect-youth-mental-health-safety-privacy-online

[3] Zie bijv. de Nederlandse Code voor kinderrechten Code voor Kinderrechten_document-template en de UK Children’s code, Children’s code guidance and resources | ICO.

[4] Bijv. art. 28 van de EU Digital Services Act verbiedt het tonen van reclames gebaseerd op profilering van minderjarigen en verplicht de digitale provider om passende maatregelen te treffen ter bescherming van privacy, veiligheid en bescherming an minderjarigen, L_2022277NL.01000101.xml (europa.eu).

[5] DRAFT REPORT on addictive design of online services and consumer protection in the EU single market (2023/2043(INI)) Committee on the Internal Market and Consumer Protection, rapporteur: Kim van Sparrendonk, PR_INI (europa.eu)

[6] Zie bijv. “Child safety by design that works against online sexual exploitation of children, 1653047003-dtz-main-findings-child-safety-by-design-research-may-2022.pdf (datocms-assets.com)

[7] Zie voor de categorieen en hoe te communiceren, Bijlage bij de Nederlandse Code voor kinderrechten, Code voor Kinderrechten document-template.