Een nieuwe realiteit voor het bedrijfsleven

Om bij te dragen aan de economische groei richt de standaardtheorie voor strategisch management zich op het maximaliseren van aandeelhouderswaarde. Dit heeft geleid tot de bekende negatieve effecten, zoals kortetermijndenken (Haldane, 2016), het creëren van economische waarde ten koste van natuurlijk en sociaal kapitaal (Schoenmaker et al., 2023) en ‘verkopersinflatie’, die wordt beschouwd als het gevolg van hebzucht van bedrijven (Weber & Wasner, 2023).

De manier waarop we bedrijven runnen staat dus haaks op de noodzaak van bedrijven om juist deel te nemen aan de duurzaamheidstransitie die de nadruk legt op bredere welvaart, gedeeltelijke degrowth in geïndustrialiseerde landen (Vogel & Hickel, 2023), binnen de planetaire grenzen blijven en sociale minima mogelijk maken (Leach et al., 2013). Dit zijn de scenario’s die organisaties als het IPCC hebben gemaakt en die veel worden gebruikt in de macro-economie.

In de afgelopen veertig tot vijftig jaar zijn er pogingen geweest om dit probleem op te lossen, zoals maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), het creëren van gedeelde waarde of meer recentelijk Environmental, Social and Governance (ESG): criteria voor het runnen en financieren van bedrijven. Desalniettemin hebben deze pogingen niet het gewenste resultaat opgeleverd (Gillan et al., 2021; en zouden slechts leiden tot het optimaliseren van het huidige onhoudbare economische pad, maar niet tot de systeemverandering die nodig is om maatschappelijke en klimaatdoelen te bereiken (Penna et al., 2023).

De grote vraag is dus: hoe kunnen we dit op economische groei gerichte paradigma overwinnen en grotere (en kleinere) bedrijven afstemmen op dit nieuwe paradigma van transitie en geïntegreerde waardecreatie?

Om uit te vinden welke ‘hendel’ het meest effectief en efficiënt is om de transitie te versnellen, wil ik drie hendels onderzoeken die kunnen worden gebruikt om strategische besluitvorming op bedrijfsniveau af te stemmen op transitiescenario’s en alternatieve economische paradigma’s, zoals een postgrowth-wereld.

De financiële hendel

Het primaat van aandelenbezit (verwachte economische rendementen) en schuldfinanciering (begunstiging van specifieke gevestigde bedrijven) hebben een toenemende invloed op hoe bedrijven worden bestuurd (Polzin et al., 2017). Als gevolg hiervan is het financiële systeem inherent bevooroordeeld ten opzichte van de onveranderlijke stand van zaken.

De kapitaalkosten van een bedrijf spelen een belangrijke rol bij het nemen van strategische investeringsbeslissingen binnen het systeem en kunnen de transitie versnellen of vertragen. Toch kunnen de meeste spelers op de financiële markten niet omgaan met de ‘diepe onzekerheid’ die met de transitie gepaard gaat (Haas et al., 2023). Investeren op basis van ESG-principes heeft onlangs een hoge vlucht genomen; het is echter onduidelijk of dit effectief bijdraagt aan veranderingen in bedrijven (Edmans, 2023).

De intrigerende vraag is of we andere manieren van beleggen en lenen kunnen uitbreiden, zoals impact investing, dat erop gericht is bedrijven te verbeteren, of dat we een top-down rentedifferentiatie nodig hebben die centrale banken hanteren op basis van hoe groen of bruin of negatief een investering is voor de maatschappij.

De beleidshendel

Economen onderzoeken al tientallen jaren beleidsinstrumenten om zogenaamde externe effecten (zoals CO2-uitstoot, vervuiling en ongelijkheid) aan te pakken. Ze doen dit door verschillende soorten beleidsinstrumenten te onderzoeken, waaronder belastingen, subsidies (de ‘wortel’) en regulering (de ‘stok’) (Armitage et al., 2023; Volgens Polzin et al. (2019). Beleidsmakers kunnen zich richten op uitkomsten en/of de marktefficiëntie vergroten.

Maar welke instrumenten moeten beleidsmakers kiezen om bedrijfsactiviteiten mogelijk te maken en te beperken om de planetaire grenzen en sociale minima te waarborgen (Pinkse et al., 2023)? Scenarioanalyses zijn een belangrijke manier om verschillende soorten instrumenten te vergelijken en te kijken welke effectief en efficiënt zijn en ook leiden tot een eerlijke uitkomst, een essentieel doel van de transitie.

De hendel van het transitieplan

Bedrijven committeren zich steeds vaker aan het realiseren van de transitie door transitieplannen op te stellen of wetenschappelijk onderbouwde doelen na te streven (Bendig et al., 2023; Sanderson, 2023). De vraag is dan, gezien de beperkingen die ze ondervinden van aandeelhouders en andere financiers, hoe hun paden om die doelen te bereiken eruit zouden zien en of ze resoneren met grotere absolute ‘net zero’-scenario’s en een rechtvaardige wereld (Pinkse et al., 2023)? Organisaties zoals de ‘Net zero tracker’ en recente vooruitgang in taalanalyse (door AI) geven ons de mogelijkheid om te beoordelen of bedrijven hun verbintenis nakomen (Nechaev & Hain, 2023).

De drie genoemde hendels vereisen een breed scala aan kwantitatieve en kwalitatieve methoden. Er moeten bestaande en nieuwe gegevens van OESO-bedrijven worden gemobiliseerd in de drie voor de transitie relevante sectoren: energie, industrie en landbouw. Daarnaast moeten en macro-economen met hun collega’s uit de bedrijfskunde samenwerken om het complexe web van financiële markten, beleidsopties en transitieplannen te analyseren, met potentieel enorme opbrengsten. Mijn doel is een transformatieve bedrijfstheorie te ontwikkelen die het economische groeiparadigma uitdaagt, managers helpt bij het navigeren door de transitie en beleidsmakers helpt bij het kiezen van de juiste hendels om bedrijven te beïnvloeden.

Referenties

Armitage, S. C., Bakhtian, N., & Jaffe, A. B. (2023). Innovation Market Failures and the Design of New Climate Policy Instruments (NBER Working Paper 31622). National Bureau of Economic Research, Inc. https://econpapers.repec.org/paper/nbrnberwo/31622.htm

Bendig, D., Wagner, A., & Lau, K. (2023). Does it pay to be science-based green? The impact of science-based emission-reduction targets on corporate financial performance. Journal of Industrial Ecology, 27(1), 125–140. https://doi.org/10.1111/jiec.13341

Chava, S. (2014). Environmental Externalities and Cost of Capital. Management Science, 60(9), 2223–2247. https://doi.org/10.1287/mnsc.2013.1863

Edmans, A. (2023). The end of ESG. Financial Management, 52(1), 3–17. https://doi.org/10.1111/fima.12413

Gillan, S. L., Koch, A., & Starks, L. T. (2021). Firms and social responsibility: A review of ESG and CSR research in corporate finance. Journal of Corporate Finance, 66, 101889. https://doi.org/10.1016/j.jcorpfin.2021.101889

Haas, C., Jahns, H., Kempa, K., & Moslener, U. (2023). Deep uncertainty and the transition to a low-carbon economy. Energy Research & Social Science, 100, 103060. https://doi.org/10.1016/j.erss.2023.103060

Haldane, A. G. (2016). The Costs of Short-termism. In M. Jacobs & M. Mazzucato, Rethinking Capitalism: Economics and Policy for Sustainable and Inclusive Growth. Wiley Blackwell.

Leach, M., Raworth, K., & Rockström, J. (2013). Between social and planetary boundaries: Navigating pathways in the safe and just space for humanity. 84–89. https://doi.org/10.1787/9789264203419-10-en

Nechaev, I., & Hain, D. S. (2023). Social impacts reflected in CSR reports: Method of extraction and link to firms innovation capacity. Journal of Cleaner Production, 429, 139256. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.139256

Penna, C. C. R., Schot, J., & Steinmueller, W. (2023). Transformative investment: New rules for investing in sustainability transitions. Environmental Innovation and Societal Transitions, 49, 100782. https://doi.org/10.1016/j.eist.2023.100782

Pinkse, J., Demirel, P., & Marino, A. (2023). Unlocking innovation for net zero: Constraints, enablers, and firm-level transition strategies. Industry and Innovation, 0(0), 1–26. https://doi.org/10.1080/13662716.2023.2269112

Polzin, F., Egli, F., Steffen, B., & Schmidt, T. S. (2019). How do policies mobilize private finance for renewable energy?—A systematic review with an investor perspective. Applied Energy, 236, 1249–1268. https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2018.11.098

Polzin, F., Sanders, M., & Täube, F. (2017). A diverse and resilient financial system for investments in the energy transition. Current Opinion in Environmental Sustainability, 28, 24–32. https://doi.org/10.1016/j.cosust.2017.07.004

Robinson-Tillett, S. (2023). Ex-BlackRock research head: ESG’s ‘biggest sin’ is conflating finance, impact and ethics | News | IPE. https://www.ipe.com/news/ex-blackrock-research-head-esgs-biggest-sin-is-conflating-finance-impact-and-ethics/10069914.article

Sanderson, K. (2023). Net-zero pledges are growing—How serious are they? Nature, 618(7967), 893–893. https://doi.org/10.1038/d41586-023-01976-0

Schoenmaker, D., Schramade, W., & Winter, J. (2023). Corporate Governance beyond the Shareholder and Stakeholder Model. Erasmus Law Review, 16(1), 27–35.

Vogel, J., & Hickel, J. (2023). Is green growth happening? An empirical analysis of achieved versus Paris-compliant CO2–GDP decoupling in high-income countries. The Lancet Planetary Health, 7(9), e759–e769. https://doi.org/10.1016/S2542-5196(23)00174-2

Weber, I. M., & Wasner, E. (2023). Sellers’ inflation, profits and conflict: Why can large firms hike prices in an emergency? Review of Keynesian Economics, 11(2), 183–213. https://doi.org/10.4337/roke.2023.02.05