Misselijkheid, zenuwpijn en haaruitval: een greep uit de nare bijwerkingen van chemotherapie. Het kan ook anders, liet biochemicus Liyan Zhang zien. Samen met onder meer Leidse biologen deed ze onderzoek naar een medicijn dat alleen actief is in combinatie met licht.
Chemotherapie is effectief en gevreesd tegelijk. Je krijgt medicijnen geïnjecteerd die bestaan uit giftige moleculen, soms met metaalelementen erin, bijvoorbeeld platina. Het is fijn dat het medicijn giftig is voor de tumorcellen, maar niet dat het ook giftig is voor gezonde cellen. “Het medicijn is ook actief in gezonde weefsels en dat veroorzaakt vaak ernstige bijwerkingen”, zegt Liyan Zhang die haar promotieonderzoek deed bij het Leids Instituut voor Chemisch Onderzoek (LIC).
Zhang en haar begeleider, hoogleraar scheikunde Sylvestre Bonnet, ontwikkelden een vorm van chemotherapie die pas werkt als je er zichtbaar licht op laat schijnen. Het molecuul bevat een metaalcomponent op basis van het element ruthenium dat het molecuul eigenschappen van een lichtschakelaar geeft. Als bewezen is dat dit soort moleculen werken en veilig zijn, kunnen ze veel van de huidige chemotherapieën vervangen.
Zhang: “Je dient het middel toe, en dan wacht je tot het medicijn in de tumor terecht is gekomen. Dan schijn je met een laser licht op de tumor. Aan de oppervlakte van het lichaam is dat natuurlijk het gemakkelijkst. De huid, de longen en de blaas zijn gemakkelijk bereikbaar voor lichtstraling. Maar met bijvoorbeeld glasvezeltechniek kunnen we het licht ook dieper in het lichaam brengen, bijvoorbeeld in de hersenen of de lever.”
Artikel met interviews op de site van de Universiteit Leiden.
