Kun je voorspellen wat iemand mooi gaat vinden? Psycholoog Johan Wagemans denkt van wel. Al vele jaren bestudeert hij hoe onze ogen over schilderijen wandelen, en hoe u dat ongetwijfeld anders doet dan ik. Een gesprek over kunst op voorschrift, katten die apen worden, en het zwarte gat in onze kennis van het kijken, met onderweg een stevig knikje naar Wagemans’ illustere voorganger, Albert Michotte. “Wij mensen zijn bij uitstek visuele wezens. Zelfs als we dromen, doen we dat in beelden.”
“Op het eerste gezicht lijkt kijken slechts een kwestie van fysiek en fysiologie. Er komt een fysieke prikkel binnen in ons oog, en die wordt geregistreerd en verwerkt. Maar op een bepaald moment gebeurt er in die verwerking iets mysterieus, waardoor we ons plots ‘bewust’ zijn van iets in de omgeving: we zien – pakweg – een tijger. Die individuele waarneming is essentieel subjectief – en daar komt de psychologie dus om de hoek loeren.”
“Er is op tal van vlakken een mismatch tussen onze waarneming en de objectieve werkelijkheid of de prikkel die binnenkomt. We missen bijvoorbeeld vaak visuele prikkels, of we negeren ze. Omgekeerd zien we soms wat er niet is. We ontdekken in de wolken dieren, mensenkoppen, noem maar op. Uiteraard zitten die daar niet echt, en zijn we ons daar ten volle van bewust. En toch dringt plots die waarneming van een gezicht of een dier zich op aan ons bewustzijn. Dus ja, er is méér dan fysieke prikkels.”
Lees het uitgebreide bericht op de site van de KU Leuven of in het prachtige Sonar, het magazine van de KU Leuven.
