Hittegolven lijken ook bij ons steeds vaker voor te komen. Goed nieuws: ons lichaam heeft van nature goede mechanismen om af te koelen, weet Jan Bourgois, professor inspanningsfysiologie. Meer nog: ons lichaam kan zich voor een groot deel aanpassen aan tropische temperaturen, al duurt dat gemiddeld tot 14 dagen. Dat acclimatiseren kan je bovendien leren. En dat is geen goed nieuws voor de fans van airco.
Om te begrijpen waarom, moeten we een hele tijd terug in de tijd. De roots van de mens liggen in Afrika, een omgeving met een subtropisch klimaat. We zijn met andere woorden subtropische wezens. Ons lichaam kan dus vanuit evolutionair perspectief goed omgaan met een warme omgeving. We kunnen ons zelfs deels aanpassen aan hitte, waardoor we tropische temperaturen beter verdragen.
Hoe we dat doen? Dankzij twee mechanismen. “De mens is homeotherm: we streven naar een constante kerntemperatuur van gemiddeld 37 graden Celsius. Als onze kerntemperatuur stijgt – door een warme omgeving of door fysieke activiteit – doet ons lichaam er alles aan om onze kerntemperatuur binnen bepaalde grenzen te houden”, vertelt Jan Bourgois, professor inspanningsfysiologie. Het is de hypothalamus, de zogenaamde thermostaat van het menselijke lichaam, die onze kerntemperatuur onder controle houdt door twee mechanismen:
1. Onze bloedvaten ter hoogte van de huid zetten uit
Dat noemen we vasodilatatie. De huiddoorbloeding neemt toe, waardoor de warmte uit de kern van ons lichaam aan de omgeving wordt afgegeven via straling. Het is daardoor dat je huid er roder uitziet als je het warm hebt.
2. Zweet werkt als een natuurlijke airco voor ons lichaam
Het is het belangrijkste afkoelingsmechanisme tijdens fysieke inspanningen, en treedt in als de vasodilitatie niet volstaat om onze kerntemperatuur onder controle te houden. Als we het te warm krijgen, geven onze zweetklieren vocht af op de huid. Dat vocht verdampt, en voert zo overtollige warmte af. Dat ons zweet verdampt, is daarbij essentieel. Daarom dragen we bij warm weer beter geen katoenen kledij, want dan plakt je zweet in je kledij en kan het niet verdampen. Het is ook beter je zweet niet voortdurend af te kuisen: geef het de kans te verdampen.
Het acclimatisatieproces wordt verder uitgelegd op de site Durfdenken.be van UGent.
