Op 14 februari 2025 spreekt prof. dr. Hans Lindahl van Tilburg Law School zijn afscheidsrede uit. Op de site van Tilburg University staat een gedeelte:
“Terugkijkend heb ik het grootste deel van mijn carrière gewijd aan een theorie van het recht als een proces van het vaststellen van grenzen die bepalen wie er binnen een ‘wij’ valt en wie erbuiten. Denk aan hoe ‘wij, het Nederlandse volk’ wordt aangeroepen om het openen of sluiten van de Nederlandse grenzen voor buitenlanders te rechtvaardigen. Of aan het moment waarop Lidia Thorpe, een inheemse Australische senator, koning Charles van het Verenigd Koninkrijk onderbrak aan het einde van zijn recente toespraak voor het Australische parlement en riep: ‘Dit is niet jouw land, je hebt genocide gepleegd tegen ons volk. Geef ons ons land terug. Geef ons terug wat je van ons hebt gestolen – onze botten, onze schedels, onze baby’s, ons volk.’
Deze en zoveel andere situaties roepen een dringende vraag op: is er een ‘wij’ mogelijk dat kan insluiten zonder uit te sluiten? Zo niet, als zelfs een mondiale orde van mensenrechten niet kan insluiten zonder uit te sluiten, hoe kunnen we dan de autoriteit van wetgeving in een tijdperk van globalisering verstaan zonder ten prooi te vallen aan cynisme of defaitisme?
Hoewel deze vragen niets aan relevantie hebben ingeboet, vereist de catastrofale milieuverandering dat we aandacht besteden aan een andere grens, aan een ander proces van in- en uitsluiting dat tot voor kort grotendeels onopgemerkt bleef in het moderne constitutionalisme en in mijn eigen denken: de grens tussen samenleving en natuur.”
